Jinekolojik Muayene
Jinekolojik muayene, pek çok kadın tarafından kabus olarak nitelendirilir. Bunun sebepleri; utanma duygusu, daha önce yaşanmış kötü tecrübeler ile çevreden duyulan abartılı ve yanlış bilgiler sonucunda oluşmuş haksız ön yargılardır. Utanma duygusu ise yersiz bir duygudur çünkü jinekolog için vajinal muayene yapmak normal boğaz muayenesi yamak ile eşdeğerdir ve önemli olan hastaya faydalı olabilme isteğidir.
Unutulmamalıdır ki; zamanında ve rutin olarak yapılan muayeneler, bir çok hastalığın erken dönemlerde teşhisini sağlayarak sonradan ortaya çıkabilecek olumsuz durumları alınacak çok basit önlemlerle engelleyebilir.
Basit bir muayene ile örneğin rahim, rahim ağzı, yumurtalık ve vajen kanserleri çok erken safhalardayken yakalanabilir. Yine rahim ağzı (serviks) bölgesindeki gizli enfeksiyonlar – henüz bir yaraya sebebiyet vermeden- teşhis ve tedavi edilebilir.
Ne zaman jinekologa görünmem gerekir?
Cinsel olarak aktif her kadının hiçbir jinekolojik (kadın hastalığı) yakınması olmasa da düzenli olarak yılda en az bir kez jinekolojik muayeneden geçmesi gereklidir. Hatta genç kızların bile en azından, genital (cinsiyet) organlarının gelişimi ve adet düzenleri açısından için adet görmeye başladıktan sonra en az bir kez jinekoloji uzmanınca değerlendirilmesi gerekmektedir.
Seksüel fonksiyonları başlamış her kadın da senede bir kez Smear Testi (servikal sürüntü) yaptırmalıdır.
Doktorunuz rutin kontrolleri sırasında jinekolojik muayenenizi yapacak ve gerekirse ultrason ile değerlendirecek, smear testi yapacaktır. Herhangi şüpheli bir durumda gerekli testleri uygulayacaktır. Ayrıca, gebelik istemiyorsanız güvenli korunma yöntemleri tartışılacaktır.
Rutin kontroller dışında jinekologa başvurmam gereken durumlar hangileridir?
Aşağıdaki durumlarda mutlaka vakit geçirmeden jinekologunuzla görüşmenizde fayda vardır
- Akıntı (özellikle renkli ve kötü kokulu ise), vajende (hazne) yanma, kaşıntı
- Adet düzensizlikleri (adet gecikmeleri, sık adet görme, seyrek görme, miktarının ve süresinin fazla olması, adet dışı kanama)
- Korunmamaya rağmen gebelik olmaması
- İlişki sırasında veya sonrasında kanama olması
- Ele kitle gelmesi (kasıkta, dış genital organlarda), karın şişliği
- Kasık ağrısı, ilişki sırasında ağrı-yanma, adet sancılarının çok fazla olması
- Vücutta istenmeyen tüylerin artması, emzirme durumu olmamasına rağmen göğüslerden sıvı-süt gelmesi
Ayrıca, gebelik olduğundan şüphelendiğiniz andan itibaren ve hatta gebe kalmayı düşünmeye başladığınızda Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı’na başvurmanız gerekir.
Jinekolojik muayene sırasında neler yapılır?
Jinekolojik muayene, 3 aşama da değerlendirilir.
İlk olarak kadının dış genital organları yani vulva gözle incelenir (inspeksiyon). Bu sırada vulvadaki kitleler, cilt lezyonları, enfeksiyon belirtileri değerlendirilir.
İkinci aşama vajen ve rahim ağzının (serviks) spekulum denen aletle incelenmesidir (spekulum muayenesi). Bu sırada vajen ve serviksteki çeşitli lezyonlar ve varsa akıntı direkt gözle incelenir. Lezyonlardan sürüntü veya gerekiyorsa biyopsi alınır, akıntı örneği alınarak mikroskopta incelenir veya kültüre gönderilir. Vajen değerlendirilirken vajenin esnekliği idrar torbası ya da rektumsa sarkma olup olmadığı da incelenir.
Muayenenin son aşaması ise iki elle (bimanuel) yapılan vajinal muayenedir. Bu muayenede doktorunuzun bir elinin (genellikle sağ) orta ve işaret parmakları ile vajende diğer el ise karındadır (vajinal bimanuel muayene). Bu sırada rahim ve yumurtalıkların pozisyonu, kıvamı, büyüklüğü, kitle olup olmadığı, hareket ettirilip ettirilemediği ve ayrıca, hassasiyet ya da ağrı olup olmadığı değerlendirilir.
Jinekolojik muayene yerine sadece ultrason yapılsa olur mu?
Jinekolojik muayenenin her aşaması önemlidir. Hastanın isteklerine uyarak herhangi birinin atlanması önemli rahatsızlıkların gözden kaçması ile sonuçlanabilir. Bugün hemen hemen her jinekologun muayenehanesinde ultrason imkanı vardır. Bu nedenle, özellikle muayeneden çekinen veya ağrı duyacağından korkan hastalar bizlerle “nasıl olsa ultrason yapacaksınız jinekolojik muayene yapılmasa olmaz mı” şeklinde pazarlık yapmaktadır. Ultrason gerçekten de bizim için çok önemli bir tanı aracıdır. Ancak, jinekolojik muayene ve ultrason birbirini destekleyici yöntemlerdir ve bizim doğru tanı koyma şansımızı artırır. Vulva, vajen ve servikste çıplak gözle görülebilecek lezyonların ve enfeksiyonların ultrasonla saptanması ve değerlendirilmesi mümkün değildir. Ayrıca, ultrason ile saptanan örneğin bir kitlenin mobil (hareket ettirilebilir) veya fikse (hareket ettirilemez) olması, hassas ve ağrılı olup olmaması, kitlenin kıvamı bizim tanımızı kesinleştirebilir ve doğru tedavi olanağı sunar.
Genç kız ve bakirelerde jinekolojik muayene yapılır mı?
Bakire bayanlarda da jinekolojik muayene yapılabilir. Ama tabii ki bakire olan bayanlarda spekulum muayenesi ve vajinal bimanuel muayeneyi yapmak mümkün değildir. Ancak, dış genital organlar direkt gözle incelenebilir. Ayrıca, büyük dudaklar gazlı bezle hafifçe ayrılarak vajen girişinin gözlenmesi ile akıntı ve enfeksiyon olup olmadığı değerlendirilebilir. Bunun yanında vajinal bimanuel muayene yerine rektal bimanuel muayene yapılır. Bir elin işaret parmağı makatta iken diğer el yine karın üstünde olduğu pozisyonda yapılan muayenedir. Yine vajinal bimanuel muayenedekine benzer şekilde rahim ve yumurtalıklardaki anormal durumlar değerlendirilmeye çalışılır.
Kanamalı iken jinekolojik muayene yapılabilir mi?
Gerekiyorsa yapılabilir. Özellikle anormal kanama durumlarında kanamanın nedenini ortaya çıkarmak için jinekolojik muayene ve vajinal ultrason rahatlıkla yapılabilir. Ancak, rutin jinekolojik muayenin adet dışı bir dönemde yapılması tercih edilir. Bu durumda, enfeksiyon bulguları ve akıntı daha iyi değerlendirilir. Smear almak için de adet dışı zamanlar tercih edilir.